Ρήξη χιαστών συνδέσμων στους σκύλους

Χιαστοί σύνδεσμοι – τι γνωρίζουμε;

Οι χιαστοί σύνδεσμοι είναι δύο "ζώνες" ινώδους ιστού, που βρίσκονται μέσα στην άρθρωση κάθε γόνατος. Συνενώνουν το μηρό και την κνήμη, τα οστά πάνω και κάτω από την άρθρωση του γόνατος, έτσι ώστε, το γόνατο να λειτουργεί/κινείται ως «αρθρωτός μηχανισμός». Ο ρόλος των χιαστών συνδέσμων είναι εξαιρετικά σημαντικός για την απορρόφηση των κραδασμών, τη σταθερότητα και την ανασήκωση βάρους από τον οργανισμό. Οι δύο σύνδεσμοι συναντώνται χιαστί, μεταξύ τους, στο κέντρο του γονάτου. Στο σκύλο, οι σύνδεσμοι αυτοί ονομάζονται «πρόσθιος» και «οπίσθιος» και ο συνηθέστερος τραυματισμός τους αφορά τη ρήξη του πρόσθιου.

Εξαιτίας της ανατομίας του, το γόνατο είναι εξαιρετικά ασταθές, καθώς δεν υπάρχουν οστά, παρά μόνο σύνδεσμοι, που επιτρέπουν τις πρόσθιες και όπισθεν κινήσεις, αλλά όχι τις πλάγιες. Η οξεία ή τραυματική ρήξη των χιαστών συνδέσμων προκαλείται συνηθέστερα, όταν ο σκύλος τρέχει και αλλάξει απότομα κατεύθυνση. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα το βάρος του σώματος που ασκείται έντονα στο γόνατο του σκύλου να μεταφερθεί απότομα εξαιτίας των ξαφνικών φυσικών δυνάμεων περιστροφής και κοπής, επηρεάζοντας, κυρίως, τον πρόσθιο σύνδεσμο της άρθρωσης. Πρόκειται για εξαιρετικά οδυνηρή περίσταση, στην οποία οι αρθρώσεις που συγκρατούν το γόνατο ασταθούν πλήρως. Δεδομένου ότι η ανάπτυξη αυτού του προβλήματος είναι πολύπλοκη, καθώς μπορεί να υπάρχουν διαφορετικοί βαθμοί ρήξης, όπως μερική ή ολική, με πιθανή συνυπάρχουσα βλάβη του έσω μηνίσκου, ο όρος που πλέον επικρατεί είναι «Νόσος του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου» (ΝΠΧΣ).
Μεγαλόσωμοι σκύλοι (ενδεικτικά: Ροτβάιλερ, Άμσταφ, Γκόλντεν Ριτρίβερ, Ακίτα, Αγίου Βερνάρδου, Μάστιφ) έχουν προδιάθεση για ρήξη χιαστού ή χιαστών συνδέσμων, ακόμη και κατά τη διάρκεια ελαφρύτερων «ασήμαντων» συμβάντων, όπως, αν σκοντάψουν σε μία πέτρα, ενώ άλλες φυλές επηρεάζονται λιγότερο συχνά (Greyhound, Dachshund, Basset Hound, and Old English Sheepdog).
Επίσης, χρόνιες βλάβες από πολλαπλά τραύματα στους συνδέσμους αυτούς ή η εκδήλωση αρθρίτιδας (εκφυλισμός των αρθρώσεων), προκαλούν το τέντωμα ή σχίσιμο των εν λόγω συνδέσμων, που με την πάροδο του χρόνου καταλήγει σε ρήξη. Ενδεικτικά, το 40-60% των σκύλων με ρήξη χιαστών συνδέσμων στο ένα γόνατο, θα παρουσιάσουν ρήξη χιαστών συνδέσμων και στο άλλο γόνατο.

Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση;

Όταν ένα ζώο έχει τρέξει και ξαφνικά δείχνει να πονάει πολύ και να μη πατάει καθόλου το ένα πόδι του ή κουτσαίνει, πιθανολογούμε τη ρήξη χιαστού ή χιαστών συνδέσμων. Επίσης, όταν παρουσιάζει δυσκολία μετάβασης από καθιστή προς όρθια θέση, άλγος μετά από άλματα, ξαφνικά μειωμένα επίπεδα δραστηριότητας ή ακαμψία του εν λόγω άκρου, μυϊκή ατροφία (μειωμένη μυϊκή μάζα στο εν λόγω άκρο), τριγμό στο σημείο του γονάτου κατά την εκτέλεση κινήσεων ή/και φλεγμονή στο εσωτερικό του οστού (ίνωση ή ουλώδης ιστός) είναι πιθανή η ρήξη χιαστού ή χιαστών συνδέσμων.

H διάγνωση της ρήξης γίνεται μετά από συγκεκριμένες εξετάσεις. Αρχικά, υπάρχουν ενδεδειγμένες κλινικές δοκιμασίες ρήξης χιαστού. Το ζώο συνήθως εμφανίζει χωλότητα το άκρου φέροντας όμως βάρος σε αυτό. Μπορεί όμως να εμφανίζεται και χωλότητα χωρίς στήριξη στο άκρο. Κατά το κάθισμα του ζώου το προσβεβλημένο άκρο είναι μακρύτερα από τον κορμό και αναφέρεται ως «δοκιμασία καθίσματος». H ψηλάφηση της έσω επιφάνειας της κνήμης συχνά καταδεικνύει την ύπαρξη πάχυνσης, συμβατή με περιαρθρική ίνωση λόγω ρήξης του ΠΧΣ. Τεχνικές που εφαρμόζονται σε ξύπνια ζώα, με ελαφρά ηρέμηση ή σε πλήρη νάρκωση είναι η δοκιμασία της πρόσθιας έλξης της κνήμης-«δοκιμασία συρταριού» και αυτή της «ώθησης του κνημιαίου κυρτώματος». Οι εξετάσεις αυτές διενεργούνται με το ζώο σε πλάγια κατάκλιση και το άκρο τοποθετείται στη φυσιολογική θέση στάσης και ελέγχεται η κίνηση της κνήμης σε σχέση με το μηριαίο οστό. Φυσιολογικά ο πρόσθιος χιαστός αποτρέπει την πρόσθια κίνηση της κνήμης σε σχέση με το μηριαίο. Η ύπαρξη τέτοιας ασυνήθιστης κίνησης προς τα εμπρός είναι διαγνωστική για ρήξη και είναι γνωστή ως «συρταρωτή κίνηση» ή «κίνηση συρταριού». Καλό είναι να ελέγχονται κατά την ίδια εξέταση οι πλάγιοι σύνδεσμοι καθώς και ο οπίσθιος χιαστός σύνδεσμος. Επιπρόσθετα, η λήψη ακτινογραφιών επιτρέπει στον κτηνίατρο την επιβεβαίωση συσσώρευσης υγρού ή όποιας άλλης ανωμαλίας στην περιοχή που υποδηλώνει ένα από τα προαναφερθέντα συμπτώματα (αρθρίτιδα, κλπ).

Είναι αναγκαίο το χειρουργείο;

Οι σκύλοι με βάρος <10kg έχουν πιθανότητες θεραπείας χωρίς επέμβαση, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Πάντως, η μόνιμη σταθεροποίηση του γονάτου απαιτεί επεμβατική διαδικασία, η οποία αποτρέπει και την επώδυνη μακροχρόνια καθημερινότητα του κατοικίδιου.

Τι σημαίνει χειρουργική επέμβαση ρήξης χιαστού συνδέσμων;

Η πρώτη σημαντική απόφαση που πρέπει να λάβει ο ιδιοκτήτης του σκύλου αφορά τη χειρουργική ή μη θεραπεία. Η καλύτερη επιλογή για το κατοικίδιο ζώο σας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως τα επίπεδα δραστηριότητάς του, το μέγεθος, την ηλικία, τη σκελετική διαμόρφωση και τελικά, το βαθμό αστάθειας του εν λόγω γονάτου. Αναφορικά με τη σταθεροποίηση της άρθρωσης του γόνατος μετά από ρήξη χιαστού συνδέσμων, υπάρχουν σήμερα πολλές διαφορετικές χειρουργικές τεχνικές.

Οι τεχνικές που βασίζονται στην οστεοτομία είναι πιο σύγχρονες και ιδιαίτερα ευεργετικές για μεγάλα ή αθλητικά σκυλιά. Η σταθερότητα της άρθρωσης του γονάτου επιτυγχάνεται με την αλλαγή της μηχανικής κίνησης των χιαστών συνδέσμων. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί, είτε με την πρόσθια μεταφορά του κνημιαίου κυρτώματος (Tibial Tuberosity Advancement - TTA), είτε με διορθωτική οστεοτομία του κνημιαίου επιπέδου (Tibial Plateau Leveling Osteotomy - TPLO). Οι εν λόγω τεχνικές απαιτούν την κοπή του κνημιαίου οστού (οστεοτομία), η οποία και αλλάζει το τρόπο με τον οποίο οι μύες του τετρακέφαλου δρουν σε αυτό. Μία άλλη τεχνική, λιγότερο επεμβατική, είναι η εφαρμογή ενός τεχνητού συνδέσμου για την σταθεροποίηση της άρθρωσης και την αποτροπή της ανώμαλης κίνησης και τις περισσότερες φορές ο τεχνητός σύνδεσμος τοποθετείται έξω από την άρθρωση του γόνατος. Τελευταία υπάρχουν και επεμβάσεις όπου συνδυάζονται και οι δύο παραπάνω παρεμβάσεις. Σε κάθε περίπτωση ο χειρουργός καλείται να επιθεωρήσει την άρθρωση, αφαιρώντας θραύσματα του συνδέσμου και επιδιορθώνοντας το μηνίσκο

Πώς είναι η μη επεμβατική θεραπεία;

Η συντηρητική (μη επεμβατική) θεραπεία, συνήθως, περιλαμβάνει ένα συνδυασμό φαρμάκων για τον πόνο, την τροποποίηση της άσκησης και τη φυσική αποκατάσταση των χιαστών συνδέσμων. Ενώ η χορήγηση αναλγητικών φαρμάκων σε σκύλους μπορεί να βελτιώσει την άνεσή τους, το τοπικό άλγος στο γόνατο παραμένει λόγω της αστάθειάς του. Για το λόγο αυτό, είναι συνήθεις οι αυστηροί περιορισμοί της φυσικής δραστηριότητας του σκύλου. Ακόμη, έχουν υπάρξει περιπτώσεις θεραπείας υπό την φροντίδα ενός κτηνιάτρου πλήρως εκπαιδευμένου στη φυσική αποκατάσταση, ωστόσο, υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι αυτή είναι μια συνεπής και προβλέψιμη εναλλακτική λύση.

Είναι δύσκολη η μετεγχειρητική φροντίδα;

Είναι σημαντικό ο σκύλος σας να έχει περιορισμένη δραστηριότητα για έξι έως οκτώ εβδομάδες μετά τη χειρουργική επέμβαση. Εφόσον είστε σε θέση να εκτελέσετε τις οδηγίες του κτηνιάτρου σας, η σωστή λειτουργία του ποδιού θα πρέπει να επανέλθει εντός τριών μηνών. Δυστυχώς, ανεξάρτητα από την τεχνική που χρησιμοποιείται για τη σταθεροποίηση της άρθρωσης, είναι πιθανό να αναπτυχθεί αρθρίτιδα, καθώς ο σκύλος σας μεγαλώνει. Η αρθρίτιδα αναπτύσσεται πιο αργά και σε μικρότερο βαθμό, αν ο σκύλος υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση. Ο έλεγχος του βάρους και τα συμπληρώματα διατροφής, όπως η γλυκοζαμίνη και η χονδροϊτίνη, μπορούν να βοηθήσουν στην καθυστέρηση της εμφάνισης της αρθρίτιδας στο κατοικίδιο ζώο σας.

Η μετεγχειρητική φροντίδα στο σπίτι είναι σημαντική. Οι πρόωρες, ανεξέλεγκτες ή υπερβολικές δραστηριότητες ενέχουν κίνδυνο πλήρους ή μερικής αποτυχίας οποιασδήποτε χειρουργικής επέμβασης. Η αποτυχία αυτή μπορεί να επιφέρει δεύτερη εκτεταμένη διορθωτική χειρουργική επέμβαση. Η σωστή μετεγχειρητική φροντίδα θα σας εξηγηθεί λεπτομερώς από τον χειρουργό του σκύλου σας, πριν και μετά τη χειρουργική επέμβαση. Μελέτες δείχνουν ότι η φυσική αποκατάσταση μπορεί να επιταχύνει την ανάκαμψη ενός σκύλου και να βελτιώσει τα τελικά αποτελέσματα, ανεξάρτητα από την επιλεγμένη χειρουργική τεχνική. Αυτή η αποκατάσταση πρέπει να ξεκινά αμέσως μετά τη χειρουργική επέμβαση και συνήθως, περιλαμβάνει ένα καθεστώς παθητικού εύρους κίνησης, ασκήσεις ισορροπίας και ελεγχόμενες βόλτες με λουρί. Η μακροπρόθεσμη πρόγνωση για τα ζώα που υποβάλλονται σε χειρουργική αποκατάσταση του Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου είναι καλή με αναφορές επιτυχίας στο 85-90% των περιπτώσεων.

Σχετικές βιβλιογραφικές/ενημερωτικές πηγές:
Ward Ern., Cruciate Ligament Rupture in Dogs, Surgical Conditions, December 8, 2008
https://vcahospitals.com/know-your-pet/cruciate-ligament-rupture-in-dogs (last accessed 10/28/2017)
Cranial Cruciate Ligament Disease, ACVS- American College of Veterinary Surgeons
https://www.acvs.org/small-animal/cranial-cruciate-ligament-disease (last accessed 10/28/2017)

Προηγούμενο